Manifestacja romantyczna. Odtworzenie performansu Jerzego Beresia

Zapraszamy do udziału w piątym powtórzeniu Manifestacji romantycznej Jerzego Beresia. Odtworzenie akcji z udziałem młodych artystów – w tym studentów Wydziału Intermediów ASP – poprzedzone zostanie krótką prelekcją Jerzego Hanuska, a także prezentacją zdjęć archiwalnych i oryginalnych dokumentów artystycznych autorstwa Jerzego Beresia.

godz. 15:30

O Manifestacji romantycznej

Prowadzenie: dr Jerzy Hanusek

Miejsce: Galeria Bunkier Sztuki, I piętro

Manifestacja romantyczna stanowi znamienną akcję w twórczości Jerzego Beresia, a zarazem jedno z najbardziej rozpoznawalnych działań artystycznych sztuki polskiej lat 80. XX wieku. Historię powstawania jej koncepcji, wprowadzania w życie i kolejnych powtórzeń akcji przybliży dr Jerzy Hanusek, prezes Fundacji im. Marii Pinińskiej-Bereś i Jerzego Beresia.

Prelekcji towarzyszyć będzie prezentacja oryginalnych dokumentów artystycznych autorstwa Jerzego Beresia, pochodzących z lat 1975–1977 i zakupionych do kolekcji Galerii w 2017 roku. Stanowią one doskonałe świadectwo procesu wykluwania się autorskiej idei, a także perypetii poprzedzających jej pierwszą realizację.

Zakup dokumentów artystycznych dotyczących Manifestacji romantycznej jest częścią zadania Granice kolekcji. Rozbudowa kolekcji Bunkra Sztuki, dofinansowanego ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach programu Regionalne kolekcje sztuki współczesnej.

godz. 16:00

Manifestacja romantyczna. Powtórzenie V

Miejsce zbiórki: wejście główne do Galerii Bunkier Sztuki

Program Manifestacji romantycznej Jerzy Bereś opracował już w 1975 roku, równocześnie ze skonstruowaniem drewnianej rzeźby – Wózka romantycznego. Przewidywał on rozpalenie na rynku jakiegoś miasta pięciu ognisk: NADZIEI, WOLNOŚCI, MIŁOŚCI, GODNOŚCI oraz PRAWDY. Wiązki drewna służące do rozpalenia ognia przywiązane były do toczonego przez artystę Wózka; po ich spaleniu zastąpić je miały zawieszone w tym samym miejscu dzwonki.

Przez kolejnych sześć lat próby przeprowadzenia Manifestacji romantycznej nie przynosiły skutku, gdyż decydenci obawiali się silnie politycznej wymowy projektu. Dopiero 18 listopada 1981 roku, w okresie tzw. „karnawału Solidarności”, mógł on odbyć się po raz pierwszy. Okazją do jego ziszczenia stał się międzynarodowy festiwal sztuki IX Spotkania Krakowskie, mający miejsce w Pawilonie Wystawowym BWA w Krakowie, poświęcony sztuce akcji i performansu. W niecały miesiąc później ogłoszono w Polsce stan wojenny.

Już na poziomie koncepcyjnym Jerzy Bereś zakładał coroczne powtarzanie Manifestacji romantycznej. Artyście udało się po raz pierwszy odtworzyć akcję dopiero w 2000 roku, w całkowicie nowej rzeczywistości politycznej i kulturalnej. Niezbędny do jej realizacji Wózek został wypożyczony ze zbiorów Muzeum Narodowego w Krakowie, do których należy od połowy lat 80. XX wieku. Kolejne rocznicowe powtórzenia Manifestacji artysta przeprowadził w 2006 i 2011 roku.

Po śmierci Jerzego Beresia Manifestacja romantyczna została ponownie odtworzona w roku 2014 przez Pracownię Sztuki Performance Wydziału Intermediów krakowskiej ASP z udziałem studentów. Zgodnie z wolą twórcy akcji, środowisko z nią związane miało stać się symbolicznym kontynuatorem i spadkobiercą jego gestu – intencja ta zostaje podtrzymana również przy okazji tegorocznego, piątego już powtórzenia Manifestacji.

W dniach 12–17 grudnia 2017 roku oryginał Wózka romantycznego, wraz z dokumentacją fotograficzną, będzie prezentowany w przestrzeni wystawy #dziedzictwo w Gmachu Głównym Muzeum Narodowego w Krakowie.

JERZY BEREŚ (1930–2012). Rzeźbiarz, twórca akcji artystycznych, autor tekstów teoretycznych. Jego sztukę wyróżniały symboliczność, metafora, metafizyczne napięcie oraz zaangażowanie w sprawy kulturowe i polityczne. W dziedzinie rzeźby nawiązywał do prymitywnych, ale funkcjonalnych konstrukcji, używając naturalnych surowców: przede wszystkim drewna, ale też kamieni, sznurów konopnych, płótna workowego i skórzanych rzemieni. Jego styl charakteryzowały prostota formy i niemal całkowite odrzucenie warsztatu rzeźbiarskiego. Użyte fragmenty przyrody miały pozostać sobą, a nie przekształcać się w rzeźbiarski materiał. Chętnie uczestniczył w wydarzeniach o charakterze pozagaleryjnym, takich jak sympozja, seminaria i publiczne dyskusje. Potrzeba ta skierowała jego twórczość w stronę samego aktu twórczego i pogłębienia kontaktu z odbiorcą. Pierwszą akcję artystyczną (Przepowiednia I) Bereś zaprezentował w Galerii Foksal w Warszawie w 1968 roku. Rozwijane od tamtej pory przedsięwzięcia pokrewne happeningowi i sztuce performansu nazywane były przez autora manifestacjami, mszami, rundami, rytuałami. Posługiwał się w nich przede wszystkim własnym ciałem, jako rekwizytów używając zwykle własnoręcznie wykonanych drewnianych konstrukcji, często obliczonych na uczestnictwo widza. Działania te, o krytycznym oraz etycznym i politycznym nacechowaniu, przywracały mit artysty romantycznego, walczącego.

Silnie związany z krakowskim środowiskiem artystycznym, był pierwszym rzeźbiarzem, który dołączył do Grupy Krakowskiej (w 1966). Reprezentował Polskę na 9. Biennale w São Paulo (1967–1968). Współpracował głównie z Galerią Krzysztofory, lubelskim Labiryntem i Galerią Foksal w Warszawie. Jego dzieła pokazywano również na najważniejszych wystawach tematycznych, m.in. Romantyzm i Romantyczność w sztuce polskiej XIX i XX wieku (CBWA w Warszawie, 1975–1976) oraz Polaków portret własny (Muzeum Narodowe w Krakowie, 1979–1980).

 
Informacje główne
18.11.2017 (sobota), godz. 15:30
Informacje dodatkowe
Miejsce: Galeria Bunkier Sztuki (I piętro), Rynek Główny w Krakowie
Wstęp bezpłatny
Organizatorzy: Fundacja im. Marii Pinińskiej-Bereś i Jerzego Beresia, Galeria Sztuki Współczesnej Bunkier Sztuki w Krakowie, Intermedia / Kraków – Wydział Intermediów ASP w Krakowie, Pracownia Sztuki Performance
Współpraca: Muzeum Narodowe w Krakowie