Płeć a prawo

Spotkanie z Anną Grodzką i Lalką Podobińską dotyczące projektu ustawy o uzgodnieniu płci poprowadzi Anna Lebensztejn.

Zagadnienie tożsamości płciowej jest ważne nie tylko w sztuce czy literaturze, lecz także (a właściwie przede wszystkim) w prawie i naukach społecznych. W maju 2012 do Sejmu wniesiony został projekt ustawy o uzgodnieniu płci, który od początku stał się przedmiotem żywej debaty w mediach. Zapraszamy do udziału w spotkaniu z Anną Grodzką, reprezentującą ów projekt obywatelski w Sejmie, oraz Lalką Podobińską, prezeską Fundacji Trans-Fuzja, która współpracowała przy przygotowaniu projektu.

Jednym z głównych problemów osób transseksualnych oraz interseksualnych w Polsce jest brak ustawy kompleksowo regulującej procedurę uzgodnienia rozbieżności między tożsamością płciową a płcią metrykalną.

Projekt ustawy o uzgodnieniu płci, złożony do laski marszałkowskiej przez Ruch Palikota, dotyczy osób, które odczuwają swoją płeć psychiczną jako sprzeczną z płcią metrykalną.

Celem projektowanej ustawy jest umożliwienie tym osobom pełnej identyfikacji prawnej z płcią odczuwaną psychicznie poprzez stworzenie odrębnej procedury sądowej, która umożliwi uznanie tożsamości płciowej jako podstawy do określenia płci osób, u których występuje niezgodność między ich tożsamością płciową a płcią metrykalną.

W projektowanej ustawie termin „uzgodnienie” oznacza usunięcie niezgodności określonej płci w akcie urodzenia i oznaczenie jej zgodnie z rzeczywistością społeczną. W tym przypadku sąd w postępowaniu nieprocesowym uzgadnia płeć, a więc określa płeć osoby na podstawie jej tożsamości płciowej.

Jako płeć metrykalną projekt ustawy definiuje płeć wpisaną do aktu urodzenia (art. 2 ust. 1), natomiast jako tożsamość płciową definiuje głęboko odczuwane wewnętrzne i indywidualne doświadczenie własnej płciowości, które odpowiada (lub nie) płci metrykalnej, włączając w to osobiste odczucie własnej cielesności (które może prowadzić do modyfikacji wyglądu zewnętrznego lub biologicznych funkcji metodami medycznymi, chirurgicznymi lub innymi) i inne formy wyrażania własnej płciowości. Definicja ta jest zapożyczona z Zasad Yogyakarty, czyli Zasad dotyczących stosowania międzynarodowego prawa praw człowieka w stosunku do orientacji seksualnej oraz tożsamości płciowej.

Projekt ustawy wyczerpująco określa także skutki prawne postanowienia sądu o uzgodnieniu płci zarówno w odniesieniu do sfery publicznoprawnej, jak i sfery stosunków cywilnych.

Zamierzeniem projektowanej ustawy jest zmiana podejścia do rozumienia kryterium płci w polskim prawie poprzez uwzględnianie nie tylko cech biologicznych (czyli biologiczno-morfologicznej budowy ciała), ale w równym stopniu psychiki i roli społecznej konkretnej osoby.

W celu skuteczniejszej ochrony praw jednostki, w szczególności jej integralności psychicznej i fizycznej czy wolności od nieludzkiego lub poniżającego traktowania, projekt ustawy zakazuje stosowania wymogu uprzedniego poddania się jakiejkolwiek interwencji medycznej, hormonalnej bądź chirurgicznej na etapie postępowania sądowego. Potwierdza tym samym potrzebę ochrony osób transseksualnych i interseksualnych przed przymusową interwencją lekarską.

Anna Grodzka jest pierwszą otwarcie transseksualną parlamentarzystką w Polsce i trzecią na świecie. Po wyborach parlamentarnych w 2011 roku objęła funkcję wiceprzewodniczącej klubu poselskiego Ruchu Palikota, wiceprzewodniczącej Sejmowej Komisji Kultury i Środków Przekazu, wiceprzewodniczącej Parlamentarnej Grupy Kobiet, a także członkini sejmowej Komisji Sprawiedliwości i Praw Człowieka. Jest absolwentką Uniwersytetu Warszawskiego, psycholożką o specjalności: psychologia kliniczna. Była współzałożycielką i drugą prezeską Fundacji Trans-Fuzja.

Lalka Podobińska jest doktorem nauk farmaceutycznych w zakresie medycyny społecznej. Przez wiele lat była nauczycielem akademickim oraz pełniła funkcję członka zarządów różnych organizacji społecznych. Współzałożycielka, wieloletnia wiceprezeska, a obecnie prezeska Fundacji Trans-Fuzja, działającej na rzecz osób transpłciowych. Współprowadzi grupę wsparcia dla osób transseksualnych oraz spotkania filmowo-dyskusyjne. Zajmuje się popularyzowaniem wiedzy w zakresie transpłciowości, publikując artykuły na ten temat oraz prowadząc prezentacje, seminaria i warsztaty.

W ramach Podzielmy się Kolekcją!

Projekt oraz organizowane w jego ramach wydarzenia są częścią zadania Otwarta Przestrzeń Sztuki. Edukacja kulturalna w Bunkrze. Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
Informacje główne
13.11.2012 (wtorek), godz. 18