Ile waży rzeźba? Prawdopodobnie dużo – z uwagi na ciężar materiału i tradycji. Jednak nie zawsze przygniata nas jej waga… Współczesny obiekt rzeźbiarski materializuje w sobie zmiany kulturowe, stosunek człowieka do przedmiotu, emocje, a także mimochodność, ponieważ rozpiętość materii rzeźby sięga od kontekstów tworzonych przez pojęcia takie jak slam chick, sztuka prekariatu, idea artysty dłużnika funkcjonującego w późnokapitalistycznych systemach politycznych, po neomaterializm, skupienie się na znaczeniu formy i obiektu obecnego w obiegach produkcji i dystrybucji.
„Minimalne formy realności” to międzynarodowa wystawa kierująca uwagę ku różnorodności form współczesnej rzeźby, jej odmian i języków. Zaproszeni artyści wyciągają przedmioty z kontekstu codziennego bytowania i samplują nowe, pozornie niepraktyczne instalacje, nie-rzeźby, zaprojektowane czasoprzestrzenne środowiska pochłaniające i angażujące uwagę patrzącego. Do galerii zostały przeniesione przedmioty oderwane od funkcjonalnej rutyny: kapelusze i warsztatowe śmieci (Jos de Gruyter i Harald Thys), suszarka i lustro (Haegue Yang), liście, szyszki, opiłki drzew egzotycznych (Anna Niesterowicz), morskie śmieci (Anna Witkowska).
To ani Duchamp, ani Rauschenberg, artystom bliżej raczej do twórczości artystów nurtu Arte Povera i Germano Celanta, faworyzującego w latach 60. intuicyjne i czyste tworzenie w opozycji do skomercjalizowanej amerykańskiej abstrakcji ekspresyjnej czy zbyt racjonalnego minimalizmu. Po sąsiedzku im także ze sztuką prekariatu i twórców pochodzących z Ameryki Łacińskiej, jak Francis Alÿs, Hélio Oiticica, Gabriel Kuri czy Abraham Cruzvillegas – artystów, których fascynowały metody komunikowania światu o realnej biedzie i społecznym wykluczeniu. Stosowane przez nich techniki – sztuka odpadków, estetyka śmietnika, DIY czy autoconstrucción (autokonstrukcja – pojęcie, którym Cruzvillegas posługuje się przy opisie własnej metody twórczej) – odwołują się do zasad, którymi reguluje się życie w fawelach, tzw. shanty town Meksyku czy Rio de Janeiro. Te ponowoczesne ready-made wywodzą się z założenia, że wszelka artystyczna aktywność wykorzystuje komponenty już istniejące. W takim rozumieniu materialność obiektu posiada zarówno znamiona emancypacyjne, wyznaczając ścieżki i sposoby uniknięcia uczestnictwa przedmiotów w kontekście ekonomii produkcji, jak i proponuje rodzaj nowego materializmu sytuującego się poza fetyszyzmem materii, odwołując się do odnajdywania relacji pomiędzy przedmiotem i jego doświadczaniem.
Przyjrzyjmy się złudzeniom, które funduje nam materialność rzeźby, gdyż wszelkie zmylenia, przezroczystości, zaburzone proporcje, powtórzone gesty i różnorodne skale mają oszukać nasze zmysły, wywołać pragnienie poszukiwania znaczeń poza formą i zaproponować doświadczanie rzeczywistości w formie minimalnych załamań, skłonów, czujnych i uważnych olśnień. Artyści z różnych kręgów kulturowych materializują afekty, lęki, niematerialne fenomeny, tworząc rzeźby niemożliwe, oparte na relacji spojrzeń i doświadczeń, wyostrzając nasze zmysły. Tym samym rzeźba, zarówno poprzez swą oszczędną formę, jak i niejednoznaczne hasła, wymusza na nas większą uważność – zarazem we wnętrzu galerii, jak i poza jej murami. Uruchamia w nas potrzebę samodzielnego wnikania w szczeliny codzienności, odnajdywania tych minimalnych form, które staną się dowodem na wartość każdego istnienia i każdej relacji.
„Minimalne formy realności” to projekt multisensoryczny, zaopatrzony w specjalnie dedykowaną mu przestrzeń funkcjonującą pod nazwą „Ćwiczenia z uważności” – jej zadaniem jest otwarcie percepcji widza i pobudzenie jego uwagi. Zestaw ćwiczeń, zaprojektowanych we współpracy z trenerami uważności i psychologii kontemplatywnej, ma na celu wyposażenie zwiedzających w narzędzia pomocne przy konstruowaniu osobistych historii lub indywidualnych definicji tytułowych „minimalnych form realności”. Wyostrzenie zmysłów, czujna obserwacja i koncentracja na otaczającej przestrzeni służy poszerzeniu kontekstu ekspozycji o doświadczenia odbiorców, inicjując indywidualne spotkanie z dziełem sztuki. Ponadto wystawa obudowana jest bogatym programem działań kontekstualnych, w tym działaniami podejmowanymi zarówno na ekspozycji, poza murami galerii (w przestrzeni wirtualnej), jak i poza granicami Krakowa. Opierając się na podstawowych zasadach uważności, działania te pozwolą na zatrzymanie się nie tylko na wystawie w Bunkrze Sztuki, lecz także, a może przede wszystkim w biegu codzienności.
Program działań kontekstualnych
5.07–6.09.2015 / Ćwiczenia z uważności
Stop! Zatrzymaj się, wysłuchaj, otwórz oczy, zobacz, poczuj – to wszystko w specjalnie zaprojektowanej przestrzeni „Ćwiczeń z uważności”, po których wykonaniu odbiorcy będą przygotowani nie tylko na zobaczenie, lecz przede wszystkim na doświadczenie wystawy.
5.07–6.09.2015 / #obserwujminimal
Wydarzenie na Facebooku i Instagramie, za którego pośrednictwem zapraszamy do dokumentowania minimalnych form realności obecnych w osobistej codzienności każdego z nas. To zbiór przesyłanych przez użytkowników materiałów audiowizualnych, będący świadectwem wielości indywidualnych definicji minimalnych form realności.
5.07–6.09.2015 / Poszukiwanie. Przewodnik dla dzieci
Czy na wystawie sztuki współczesnej można odnaleźć prawdziwe skarby? Czym one właściwe mogą być? Specjalnie dla najmłodszych widzów przygotowaliśmy mapę, która może pomóc w poszukiwaniach. Seria ćwiczeń i zabaw – cenne znaleziska gwarantowane!
5.07.2015 (niedziela), godz. 11 / #Wzornik4. Gra brył w świetle
Warsztaty dla dzieci w ramach programu Małego Klubu Bunkra Sztuki „Wzornik” prowadzone przez Gizelę Mickiewicz.
12.07.2015 (niedziela), godz. 11 / Chodźmy na spacer!
Spacer po dzikich ogrodach z Anną Niesterowicz i Zbigniewem Mielke. Bardzo uważne poszukiwanie minimalnych form naturalnej realności. Spotkanie odbędzie się w Warszawie, a jego dokumentację można będzie zobaczyć na wystawie.
22.07.2015 (środa), godz. 17 / Spacer śladami minimalnych form
Oprowadzanie kuratorskie, w ramach cyklu „Sztuki oswajanie”.
15.08.2015 (sobota), godz. 11 / Patrzeć w tym samym kierunku
Warsztaty dla dzieci i ich opiekunów, w trakcie których spróbujemy skonfrontować nasze spojrzenia na zagadnienia związane ze współczesną rzeźbą.
23.08.2015 (niedziela), godz. 12 / Antropologia codzienności
Spotkanie z Magdaleną Zych, która opowie o różnych sposobach interpretacji minimalnych form realności, w szerszym kontekście – antropologii codzienności.
5.09.2015 (sobota), godz. 13 / Spotkanie z kuratorkami projektu
Spotkanie na wystawie z Lidią Krawczyk i Karoliną Vyšata, będące podsumowaniem działań kontekstualnych, odbywających się w trakcie trwania projektu. W ramach Weekendu Otwartego.
Specjalne podziękowania za wypożyczenie prac na wystawę dla: Galerie Nordenhake, Berlin; Galerija Gregor Podnar, Berlin; Galerie nächst St. Stephan Rosemarie Schwarzwälder, Wiedeń; Galerie Isabella Bortolozzi, Berlin; Galerie Meyer Kainer, Wiedeń; König Galerie, Berlin; Galerie Chantal Crousel, Paryż oraz Muzeum Sztuki, Łódź i Łukasza Gorczycy.
Specjalne podziękowania dla Sklepu Miejsce i Fundacji Farma.
Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
Patroni medialni: „Fragile – pismo kulturalne”, „Le Monde diplomatique”, „Local Life”, „Notes na 6 tygodni”, Off Radio Kraków, O.pl, Radio Kraków, „Szum”, „Usta”.
Informacje główne
Wernisaż: 4.07.2015 (sobota), godz. 16
Informacje dodatkowe
Czas trwania: 5.07–6.09.2015
Kuratorka: Lidia Krawczyk
Kuratorka działań kontekstualnych: Karolina Vyšata
Koordynacja: Renata Zawartka
Aranżacja przestrzeni: Malwina Antoniszczak i Monika Bielak
Miejsce: 1 piętro
Artyści: Michał Budny, Abraham Cruzvillegas, Thea Djordjadze, Vadim Fishkin, Jos de Gruyter i Harald Thys, Rachel Harrison, Vlatka Horvat, Grzegorz Klaman, Alicja Kwade, Gizela Mickiewicz, Anna Niesterowicz, Franciszek Orłowski, Lisi Raskin (we współpracy z Magdaleną Kościsz, Władysławem Markowskim i Katarzyną Olmą), Mariam Suhail, Anna Witkowska, Haegue Yang
